اسماعیل بن بلبل

---

اسماعیل بن بلبل، وزیر معتمدبالله عباسی در قرن سوم قمری بود. به نوشته مورخان وی بزرگوار و بخشنده بود و در وزارت به مقام والایی رسید ولی در نهایت بر اثر خشم خلیفه بر او و یارانش کشته شد.

۱ - معرفی اجمالی

---

ابوالصقر، اسماعیل بن بلبل پس از حسن بن مخلد و در سال ۲۶۵ق وزیر معتمدبالله شد. او بزرگوار و بخشنده بود و در وزارت به مقام والایی رسید و وزیر سپاسگزار نامیده شد. خلیفه بر او و یارانش خشم کرده، اموالشان را مصادره کرد. سپس خلیفه دستور داد او را شکنجه دهند. او را شکنجه دادند و در گردنش زنجیری بستند که گوی آهنینی به آن آویخته بود و جمعاً وزن آن دو ۱۲۰ رطل (تقریباً ۳۰۷ کیلوگرم) بود. او را در همین‌حال نگه داشتند تا آن‌که درگذشت.
روایت دیگرِ کشتن او، این است که خلیفه دستور داد سرش را در ظرفی پر از سرب مایع گذاشتند و همچنان نگه داشتند تا سرب منجمد شد و او در همین‌حال بود تا درگذشت.

۲ - اشعار بحتری در مدح ابن بلبل

---

بحتری در ستایش او قصاید متعددی سرود؛ از جمله قصیده‌ای با مطلع ذیل:
«رنج و‌ اندوه عاشق بر اثر دوری و فراقی که خواستار برطرف شدن آن است، بازگشت.»
بحتری در این قصیده می‌گوید:
«برایمان مهم نیست که دستان بخشنده وزیر درخشید و آشکار شد یا این دشت بود که سیل رحمت از همه جای آن جاری شد؛ زیرا هر دو یکسانند.»
تا آن‌جا که می‌گوید:
«هرگز ندیدم سلطان در این‌که تو چنگال و دندان او هستی و او را محافظت می‌کنی تردیدی داشته باشد. به‌دست آوردن عطایایِ کلان او سخت نیست (که ما قصد او کرده‌ایم و دیده‌ایم) تا چه برسد به رفتن نزدش و کوفتن درش.»
بحتری در قصیده دیگری او را چنین مدح می‌کند:
«هر گاه از ابوالصقر یاری بخواهم از حریم من دفاع می‌کند و هم‌پیمان و یاری‌خواه از او از چیزی هراس ندارد. او برادری است برایم که هر که را دور کنم، به خود نزدیک نمی‌کند و هر که را از خود برانم، خشنودش نمی‌کند. او اینک حکومت و مملکت را از هر گزندی حفظ می‌کند و همه مشکلات را بسنده و حامی و نگاهبان سلطنت است».

۳ - پانویس

---